En az sanayi devrimi kadar derin bir bilgi devrimi yaratmak için silikon parçaları kullanan genç teknoloji uzmanları, Silikon Vadisi’nde bir araya geldi… Çağımızda aklımızı ‘uçuran’ kanatların neredeyse hepsi, BT (IT) alanındaki gelişmelerle burada kuluçkalanan yumurtalardan çıktı. 2024’te Silikon Vadisi ve San Francisco’nun toplam piyasa değeri 14,3 trilyon dolar ile tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı. Bugün milyarderlerin ütopik şehri, girişimcilerin hayallerini süsleyen vaha olan Rhode Island büyüklüğünde, sadece 600.000 dönümlük bir arazi nasıl ortaya çıktı, hangi felsefenin ürünüydü? Bu blogda, ilk yaratıcı fikirden bugüne Silikon Vadisi’ni inceleyeceğiz ve geleceğine ışık tutacağız.
Bu yazıda neler var?
Silikon Vadisi ve Risk Sermayesi
Risk sermayesi, Fransa’da tasarlandı. Paris’in entelektüel havasında tohumları atılan bu yenilik, Marquis de Lafayette’in girişimcilik fikirleriyle başladı. İngiltere, sanayi devrimini finanse etmek için 18. yüzyılın sonlarında bir sermaye piyasası geliştirmiş olsa da, Fransız ekonomistlerin çalışmalarından yararlanan ve 1852’de Credit Mobilier’i ilk gerçek girişimci banka olarak kuran Parisli Jacob ve Isaac Pereire kardeşlerdi. Fransa’daki çalışmaları “sermayenin yaratıcı rolü etrafında felsefi bir sistem” haline geldi. Yatırımcıların yüksek riskli, yüksek ödüllü teknoloji girişimlerine yatırım yapma kültürü doğuyordu.
Somut olarak “risk sermayesi”, New York’ta, Jay Cooke ve kıtalararası demiryolunun finansmanına yardımcı olan American Credit Mobilier tarafından kuruldu. Daha sonra, Londra’da bankacılıkla tanışan JP Morgan bugün hala faaliyet gösteren, 19. yüzyılın en başarılı girişimci bankası olan JP Morgan Chase’i 1865’te “Amerikan endüstrisine Avrupa yatırım sermayesinin kanalı” olarak New York’ta kurdu. Boston’da teknoloji devleriyle; Georges Doriot ve General Doriot liderliğinde, risk sermayesi şirketlerinin teknolojik inovasyonlarını fonlamasıyla büyüyüp serpildi. Ve nihayet Silikon Vadisi’nde California’nın kalbine yerleşti. Her durağında biraz daha olgunlaştı, güçlendi ve sonunda girişimcilerin hayal gücünü ateşleyen, inovasyonun yakıtı oldu. İşte, risk sermayesinin dünya turu böyle tamamlandı. Girişimcilik, risk sermayesinden gelen destekle birleştiğinde, ABD’deki ekonomik büyümeyi yönlendiren önemli bir güç oldu.
Silikon Vadisi Nasıl Hayat Buldu?
1890’lara kadar Santa Clara Vadisi, çoğunlukla kiraz, armut, kayısı ve Fransız erikleri üreten meyve bahçeleriyle ünlüydü. Vadi, 20. yüzyıldan itibaren teknolojiyle öne çıkmaya başladı. Örneğin Langley’nin havacılık deneyleri, Lee De Forest’ın vakum tüpünü geliştirmesi, ülke nüfusunun %5’ine sahip bölgenin ülkenin lisanslı amatör radyo operatörlerinin %20’sine sahip olması için yeterince ilgi uyandıran elektronik endüstrisini başlattı. İlk ticari yayın radyo istasyonu 1920’de San Jose’de faaliyete geçti. Lawrence, 1920’lerin sonlarında Berkeley’de ilk siklotronu geliştirdi, Varian II. Dünya Savaşı sırasında klistron tüpünü geliştirdi ve Shockley, II. Dünya Savaşı’ndan hemen sonra Stanford’da ilk transistörü geliştirdi. Bu alanda başka birçok ilerleme kaydedildi.
Sinirliliğiyle ünlü Shockley, şirketine aldığı zekâları zamanla kaybetti. Shockley’in şirketinden ayrılan ve Fairchild Semiconductor’u kuran Noyce ve Moore, modern çip endüstrisinin temellerini attılar. Noyce daha sonra Intel’i kurarak mikroişlemci teknolojisinin gelişiminde öncü oldu.
“Dönek Sekiz” olarak bilinen sekiz kişilik bir grup mühendisin Shockley Semiconductor’dan ayrılarak Fairchild Semiconductor’ı kurması bölgenin gelişiminde bir dönüm noktası oldu. David Packard, Bill Hewlett tarafından Hewlett-Packard’ın (HP) kuruluşu da Silikon Vadisi’nde teknoloji girişimciliğinin ve araştırma-geliştirme faaliyetlerinin başlamasında önemli bir rol oynadı. Xerox PARC, grafik kullanıcı arayüzü, fare ve Ethernet gibi temel bilgisayar teknolojilerinin gelişimine öncülük etti. Bu teknolojiler daha sonra Apple ve diğer şirketler tarafından benimsenerek bilgisayar endüstrisinde bir devrim yarattı. Steve Jobs ve Steve Wozniak’ın bir garajda kurduğu Apple’ın hikayesi, Silikon Vadisi’nde girişimcilik ve yenilikçiliğin en sembolik anlatımıdır.
Silikon Vadisi ismini ise Electronic News muhabiri Don Hoefler, 1971 yılında popüler hale getirdi. Bu isim, daha sonra yerel silikon bilgisayar çipi şirketleri hakkındaki bir köşeye ‘Silikon Vadisi ABD’ adını veren teknoloji muhabirine aitti.
NVCA tarafından desteklenen bir çalışma, 1970-1999 yılları arasında yatırılan her bir dolar için 2000 yılında 6,50 ABD doları gelir elde edildiğini buldu.
Silikon Vadisi ile İlgili En Son Sayısal Veriler
2024’te yayımlanan Joint Venture Silikon Vadisi Bölgesel Araştırmalar Enstitüsü’nün 2024 Silikon Vadisi Endeksi’ne göre;
İstihdam ve İşsizlik: Silikon Vadisi 1,7 milyon kişilik bir işgücüne sahip. İstihdam seviyesi pandemi öncesine göre %1 daha yüksek. İşsizlik oranı %3,7.
Teknoloji Sektörü: Teknoloji sektörü işgücünün %28’ini oluşturuyor. En büyük 20 teknoloji şirketi 2023’te yaklaşık 18.800 çalışan kaybetmiş.
Maaş ve Gelir: Ortalama bir Silikon Vadisi çalışanı yılda 189.000 dolar kazanıyor. Bölgedeki medyan hane geliri 149.600 dolar.
Servet Dağılımı: Hane halkının en üst %10’u kolektif servetin %70’ini elinde tutuyor. Eğer servet eşit dağıtılsaydı, hane başına 2 milyon dolar düşerdi.
Gelir Eşitsizliği: Silikon Vadisi’ndeki gelir uçurumu eyalet ve ülke geneline kıyasla hızla büyümüş. Eğitim seviyesine göre gelir uçurumu diğer bölgelere göre daha geniş.
Cinsiyet ve Ücret: Üniversite mezunu erkekler, benzer eğitim seviyesine sahip kadınlardan %42 daha fazla kazanıyor.
Konut Sorunları: Silikon Vadisi’nde ev fiyatları yüksek. 2023 sonunda medyan ev satış fiyatı 1,76 milyon dolar. Kiracıların %41’i brüt gelirlerinin %30’undan fazlasını kira olarak harcıyor.
Evsizlik: Santa Clara County’de evsizliğin ana sebepleri arasında iş kaybı (%24), aile içi şiddet (%8) ve ilişki sonları (%9) bulunuyor.
Silikon Vadisi Neden Bir Girişim Cenneti?
Bölgenin, çok sayıda ilgili, teknik açıdan bilgili insan, dünyanın en iyi iki mühendislik okulu ve o zamanlar ucuz inşa edilebilir arazi gibi çeşitli avantajları vardı.
Aynı alana mensup deneyimli ve destekleyici mentorlar bulmak ve onlarla bağlantı kurmak, kişinin girişimini ilerletmek için uzman rehberliği almak kolaydır. Wall Street çevresinde bir teknoloji şirketi kurmak finansal yardım almaya yardımcı olabilir. Ancak teknoloji girişimleri için gerekli özel rehberlik, teknolojik yenilik bilgisi ve uzmanlık Silikon Vadisi’nde bol miktarda bulunmaktadır. Teknoloji girişiminiz gerçekten heyecan vericiyse, yerel yetenek havuzlarını, ortakları, hukuk danışmanlarını ve teknoloji şirketiniz üzerine bahse girmeye istekli risk sermayedarlarını çekmek daha kolaydır.
Ancak kendinizi uzmanlar, en yetenekliler ve başarılılar arasında konumlandırmanın avantajları olduğu gibi bazı dezavantajları da vardı… Gerekli yetenekleri işe almak pahalı ve zor olabilir. Mevcut yetenekler para verenlere kaptırılabilir. Diğer kaynaklar ve tesisler yüksek maliyetli olabilir. Beklentiler ve akran baskısı yüksektir. Hepsinden önemlisi, iş yeri konumu tek başına başarıyı garanti edemez. Bir teknoloji girişimi için bir yer seçmeden önce, kârlı bir iş girişimi sağlamak için sağlam bir ürün, hizmet veya uygulama teklifi oluşturulmalıdır.
Silikon Vadisi’nin Modası Geçiyor mu?
Silikon Vadisi’nin eski çekiciliği kayboluyor olabilir. Artan yaşam maliyetleri, vergi yükü ve rekabet, teknoloji devlerini alternatif arayışlarına itiyor. Texas, daha düşük maliyetler, vergi avantajları ve iş dostu ortamıyla cazip bir seçenek olarak öne çıkıyor. Yenilikçilik ve teknolojinin merkezleri değişken olabilir; Silikon Vadisi’nin modası geçmiyor ama Texas gibi yerler yeni bir çekim merkezi olarak parlıyor. Yenilikçilik, sadece coğrafyayla sınırlı değil; şirketler esneklik ve avantaj peşinde koşuyor.
Şirketler ve kişiler, genellikle düşük yaşam maliyeti, vergi avantajları ve iş gücü potansiyeli gibi faktörlerden dolayı Texas’a taşınma kararı aldı. İşte onlardan birkaçı: Houston’da büyük istihdam merkezi bulunan HP, genel merkezini San Jose’den Texas’a taşıma kararı aldı. Oracle, Redwood City’den Austin’e genel merkezini taşıyacak. Elon Musk, Tesla için Austin yakınlarında büyük bir fabrika inşa ederek California’dan Texas’a taşındı.
Yine de dört yıl üst üste düşüş yaşayan Silikon Vadisi’nin nüfusu 2023’te artışa geçti. Bölgeden ayrılanların sayısı bir önceki yıla göre %52 gibi önemli bir oranda düşerken, buraya göç edenlerin sayısı ise %37 arttı.
Silikon Vadisi’nin Geleceği
Sonuçta geçmişten günümüze teknoloji ve inovasyonun merkez üssü olarak kendini kanıtlamış bir bölge olarak Silikon Vadisi’nin sahip olduğu benzersiz ekosistem, teknik bilgi birikimi ve girişimcilik kültürü kolayca yerini başka bir yere bırakmayacak kadar güçlü.
Gelecekte, Silikon Vadisi’nin bu yeni meydan okumalarla nasıl başa çıkacağı, yenilikçilik ve teknolojinin sınırlarını zorlamaya devam edip edemeyeceği büyük bir merak konusu. Yine de, buradan çıkacak her yeni fikir ve girişim, teknoloji dünyasında çığır açmaya devam edecek. Bu bölgenin dönüşümü, tüm dünya için ilham kaynağı olmaya devam edecek.
