Bernie Madoff, Amerikalı bir finansçı olarak başladığı kariyerini, tarihin en büyük ponzi şeması ile sonlandırdı. 1938’de Queens, New York’ta doğan Madoff, mütevazı bir ailede büyüdü. Babası Ralph, tesisatçı olarak çalışır zaman zaman borsaya yatırım yapardı. Madoff ise genç yaşta baba mesleği olan sulama sistemlerinde çalışarak ve cankurtaranlık yaparak para biriktirdi. 1960 yılında kazandığı 5.000 dolar ve kayınpederi muhasebeci Saul Alpern’den aldığı 50.000 dolar ile Bernard L. Madoff Investment Securities LLC adlı yatırım firmasını kurdu.
Bu yazıda neler var?
Madoff: Yükselişi ve Nasdaq Yöneticiliği
Madoff, özellikle elektronik alım-satım alanında ilerliyordu. Dünyanın teknoloji borsası olarak kabul edilen Nasdaq’ın kurulması ve gelişmesinde önemli bir rol oynadı ve 1990-1993 arasında bu borsanın başkanı oldu. Şirketi, küçük yatırımcılara hizmet vermekten başlayarak zamanla büyük yatırımcılara hitap eder hale geldi. Wall Street’teki prestiji ve yenilikçi stratejileri sayesinde Madoff, büyük müşteri portföyleri oluşturdu ve sektörün en güçlü isimlerinden biri oldu. 1990’larda NYSE’deki tüm işlem emirlerinin %10-15’ini gerçekleştiren S&P 500’ün 6., Nasdaq’ın en büyük piyasa yapıcısıydı.
Ponzi Şemasının Karanlık Yapısı
Bazı eski Madoff çalışanları dolandırıcılığın 1970’lere kadar uzandığını iddia ediyordu. Madoff’un Ponzi şeması, işinin yatırım yönetimi bölümü aracılığıyla yürütülüyordu. Bu kısım klasik -ve aslında korkutucu derecede basit- bir Ponzi şemasıydı. Madoff, yatırımcıları yatırımlarından olağanüstü yüksek getiriler vaat ederek cezbetti. Ancak yatırımcılar parayı teslim ettiğinde, Madoff parayı Chase Manhattan Bank’taki kişisel banka hesabına yatırır, daha sonraki yatırımcılardan elde ettiği parayı kullanarak önceki yatırımcılara “getiri” öderdi. Müşterilerin iddia edilen kârları tamamen uydurmaydı. Buna rağmen onlara işlem bildirimleri gönderirdi. Örneğin, yatırımcılara portföylerinin güvenli mavi yaka hisse senetlerine dayandığını gösteren sahte belgeler sundu.
2008’de çok sayıda yatırımcının yatırımlarını (yaklaşık 7 milyar dolarlık) bozdurmak istemesiyle işler sarpa sardı. Madoff’un talep edilen çekimleri karşılayacak kadar parası yoktu. Oysa 1992’ye kadar, bireyler Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu’ndan Madoff’un iş uygulamalarını araştırmasını istemişti ve kurum bunu birçok kez yapmış ancak büyük dolandırıcılığı tespit edememişti.
Madoff Dolandırıcılığı Nasıl Perdeledi?
Madoff’un Ponzi şemasını bu kadar uzun süre saklayabilmesinin en önemli nedenlerinden biri, güvenilir bir profil yaratmasıydı. Madoff, finans dünyasında saygın bir isim haline gelerek müşterilerinin güvenini kazandı. Üstelik getiriler aşırı yüksek olmadığı için şüphe uyandırmıyordu. Ayrıca SEC gibi düzenleyici kurumlarla olan ilişkileri sayesinde, denetimlerden başarıyla sıyrılmayı başardı. Sahte raporlar düzenleyerek, şirketinin finansal tablolarını güvenilir gösterdi.
2008 Krizi ve Madoff’un Çöküşü
2008 yılına kadar Ponzi şeması gizli kalmıştı. Ancak, 2008 mali krizinde oğulları Mark ve Andrew’a suçunu itiraf etti ve ertesi gün FBI tarafından tutuklandı. 2009 yılında 150 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Yatırımcılarına ait yaklaşık 65 milyar dolar kaybolmuştu. Bernie Madoff, 2021 yılında Kuzey Carolina’daki Butner Federal Islah Kurumu’nda 82 yaşında hayatını kaybetti. Mağdurları arasında ünlü isimler, büyük hayır kurumları ve milyarlarca dolarlık yatırım fonları vardı. Madoff’un yarattığı hasarın etkileri finans dünyasında yıllar boyunca hissedildi. Olay sonrası birçok yatırımcı, paralarını geri alamadı ve skandal, yatırım dünyasında güven kaybına yol açtı.
Madoff Skandalının Sonuçları ve Alınan Önlemler
Madoff’un dolandırıcılığı ortaya çıktıktan sonra, finansal dünyada büyük reformlar yapıldı. SEC, bu denli büyük bir dolandırıcılığı fark edemediği için sert eleştirilere maruz kaldı. SEC içinde daha sıkı denetimler uygulanmaya başlandı ve yatırım danışmanlığı sektöründe daha katı düzenlemeler yapıldı. Securities Investor Protection Corporation (SIPC), mağdurlara ödemeler yaparak 18 milyar dolarlık kaybı kısmen telafi etmeye çalıştı
Ayrıca, Dodd-Frank Wall Street Reformu ve Tüketiciyi Koruma Yasası gibi yasalar çıkarılarak, mali sektörün daha şeffaf ve hesap verebilir hale gelmesi sağlandı. Bu yasa, özellikle büyük finansal kurumlar üzerinde sıkı denetim mekanizmaları getirdi. Madoff skandalı, finansal sektörde yatırımcıların korunmasının önemini ve düzenleyici kurumların etkinliğinin artırılması gerektiğini gösterdi.
